Senaat bereikt akkoord over extra investeringen in de Amerikaanse infrastructuur
22 Augustus, 2021
Goed nieuws voor President Biden: Voor het eerst wordt in de Senaat een groot wetsvoorstel goedgekeurd met steun van zowel de Democraten als (een deel van) de Republikeinen
In april kondigde President Biden in Pittsburgh een nieuw pakket van maatregelen aan met als doel om de slechte staat van de Amerikaanse infrastructuur te verbeteren. Dit zogenaamde Amerikaanse banenplan (lees hier mijn analyse van dit oorspronkelijke plan) zou volgens het eerste voorstel ruim 2 biljoen dollar kosten (2.000 miljard dollar). Dit is ongeveer 10% van het BBP van de VS. Het oorspronkelijke plan voorzag niet alleen in extra investeringen in de Amerikaanse fysieke transportinfrastructuur zoals de wegen, bruggen en het spoor. Ook bevatte het plan extra investeringen in schoon drinkwater, het verbeteren van het electriciteitsnetwerk en het moderniseren van federale overheidsgebouwen, scholen en community colleges. Tot slot bevatte het plan ook forse investeringen die wat minder vallen onder te brengen onder de noemer infrastructuur, zoals investeringen op het gebied van zorg voor ouderen en gehandicapten en investeringen in de maakindustrie en het MKB.
Figuur 1: Oorspronkelijk Infrastructuurplan: Totaal $2.200 miljard
Bron: Eigen bewerkingen op basis van Fact Sheet van het Witte Huis
Na maandenlang onderhandelen in de Senaat is er uiteindelijk een gezamelijk infrastructuurplan overeengekomen. Alle 50 Democratische senatoren stemden voor en ook 19 Republikeinse senatoren stemden voor. Het is voor de eerste keer onder het Presidentschap van Biden dat in de Senaat een groot wetsvoorstel is goedgekeurd met steun van zowel de Democraten als (een deel van) de Republikeinen. Dit is goed nieuws voor de President. Biden beloofde immers in aanloop van de presidentsverkiezingen om samen te werken met de Republikeinen en het land weer bij elkaar te brengen. Nu heeft hij eindelijk zijn gewenste resultaat in de Senaat.
Wel wijkt het pakket flink af van het oorspronkelijke voorstel
Meteen na de aankondiging van het infrastructuurplan hadden de Republikeinen grote bezwaren met de rijkweidte, het prijskaartje en de manier waarop ervoor betaald zou worden. Wat de Republikeinen betreft moest de focus echt liggen op fysieke infrastructuur (zoals wegen, spoor, havens en het electriciteitsnetwerk). Bovendien konden sommige uitgaven die hierin voorzien in het oorspronkelijk plan wel wat lager. Ook was het voor de Republikeinen uitgesloten dat het betaald zou moeten worden door de belastingen te verhogen.
Op het eerste gezicht lijkt het bereikte compromis in de Senaat vooral gunstig voor de Republikeinen. Van de oorspronkelijke voorziene uitgaven van $2.200 miljard is nog maar $550 miljard over. Hierbij moet worden opgemerkt dat de Senaat zelf spreekt over een pakket ter grootte van $1.200 miljard. Dit is echter vooral 'window dressing' aangezien het om $550 miljard extra investeringen gaat en de overige $650 miljard reeds onderdeel was van de al bestaande meerjarenbegroting.
Het valt direct op dat het bereikte compromis geen uitgaven bevat aan zaken die niet gerelateerd zijn aan fysieke infrastructuur (zie figuur 3). Aanvullend valt op dat als we kijken naar hoeveel er aan fysieke infrastructuur wordt uitgegeven, dit bedrag lager ligt dan in het oorspronkelijke plan (zie Figuur 2). Tot slot is ook de manier waarop ervoor wordt betaald aangepast. Het verhogen van de vennootschapsbelasting van de huidige 21% naar 28% maakt geen onderdeel uit van het compromis. Voor het grootste deel wordt de rekening betaald door het tekort verder te laten oplopen. Volgens de Congressional Budget Office (CBO) zal de schuld in 2031 door de maatregelen in totaal $256 miljard hoger liggen dan zonder de maatregelen. Dit komt doordat er maar beperkt wordt gesneden in de uitgaven en ook geen grote inkomesverhogende maatregelen worden genomen.
Figuur 2: Oorspronkelijk Infrastructuurplan (fysieke infrastructuur): Totaal $840 miljard
Bron: Eigen bewerkingen op basis van Fact Sheet van het Witte Huis
Figuur 3: Overeengekomen Infrastructuurplan: Totaal $550 miljard
Bron: Eigen bewerkingen op basis van het bereikte akkoord in de Senaat
Het is nog allerminst zeker dat het plan doorgaat: Het Huis van Afgevaardigden kan nog dwarsliggen en ook de rol van de Senaat is toch nog niet uitgespeeld
De conclusie dat het infrastructuurplan vooral voor de Republikeinen goed uitpakt is echter te prematuur. Het Huis van Afgevaardigden zal namelijk nog moeten stemmen over het bereikte akkoord in de Senaat. De spreker van het Huis (Nanci Pelosi) heeft echter al aangegeven alleen te willen stemmen over het bereikte akkoord m.b.t. infrastructuur als ook direct kan worden gestemd over een nog veel groter (sociaal) investeringspakket. Veel van de maatregelen die op verzoek van de Republikeinen uit het infrastructuurplan zijn gehaald maken onderdeel van de door de Democraten nieuw aangekondigde sociale investeringsagenda. Dit nieuwe pakket voorziet in maar liefst $3.500 miljard aan uitgaven. Het gaat onder andere om uitgaven op het gebied van zorg, onderwijs en klimaat. Een groot deel van de uitgaven zouden moeten worden betaald door een belastingverhoging voor bedrijven en huishoudens met hoge inkomens.
Het is uitgesloten dat er in de Senaat of het Huis een Republikein te vinden is die het pakket van $ 3.500 miljard zou willen steunen. De Democraten willen dit pakket dan ook wederom volgens een budgettaire procedure ('budget reconciliation') aannemen. Deze procedure zorgt er namelijk voor dat er zowel in het Huis als in de Senaat gestemd wordt met een gewone meerderheid. Het probleem is echter dat zowel in de Senaat als in het Huis een aantal Democraten zijn die vinden dat deze twee pakketten los van elkaar moeten worden gezien.
De Democratische senator Sinema (en naar verwachting ook de Democratische senator Manchin) heeft al aangekondigd het Democratische voorstel van $3.500 miljard niet te zullen steunen. Uiteraard kan er nog onderhandeld worden en kan er een kleiner pakket in de Senaat worden overeengekomen. Helaas zou de aanpak van de spreker van het Huis ervoor zorgen dat er voorlopig ook geen goedkeuring komt voor het verbeteren van de Amerikaanse infrastructuur. En voor een groep Democraten in het Huis is dit nou net weer een brug te ver. Negen Democraten uit het Huis hebben aangegeven het sociale investeringsplan niet te steunen als niet meteen wordt gestemd over het infrastructuurplan. Tegelijkertijd zullen een stuk meer progressieve Democraten dit niet willen laten gebeuren. Het zal dus nog een moeilijke klus worden voor zowel de Democratische leider in de Senaat (Schumer) als de spreker van het Huis (Pelosi) om alle Democraten op dezelfde lijn te krijgen. En dit is wel nodig gegeven de flinterdunne marges in beide Huizen.