De eerste 7 dagen van President Biden: Een balans?
25 Januari, 2021
President Biden is een man met een missie. Het land staat voor enorme uitdagingen op het gebied van volksgezondheid, economie, klimaat en sociale gelijkheid. Het zal een hele klus worden om deze uitdagingen aan te pakken in een verdeeld Congres, Senaat en land. In zijn eerste zeven dagen laat Biden in ieder geval zien dat hij met grote ambities aan het Presidentschap is begonnen. Of hij daarbij steun krijgt van de Republikeinen en de linkerflank van zijn eigen partij is nog afwachten.
Het belangrijkste instrument voor een President om direct beleid te maken zijn ‘executive orders’. Deze kunnen direct in werking treden en er is geen instemming nodig van het Huis of de Senaat. Trump stond erom bekend hier veel gebruik van te maken. Biden spant echter pas echt de kroon. In zijn eerste zeven dagen heeft hij al meer ‘executive orders’ ondertekend dan Trump in zijn eerste 50 dagen en Obama in zijn eerste honderdvijftig dagen.
Figuur 1: Aantal 'Ececutive Orders' in het eerste jaar van Obama, Trump en de eerste zeven dagen van Biden
Bron: Eigen bewerkingen op basis van de website van het witte huis en het federaal register van overheidsdocumenten
De ‘executive orders’ hebben vooral betrekking op de uitdagingen waar het land voor staat. Voor een deel draaien ze eerder ondertekende ‘executive orders’ van de vorige President terug. Denk hierbij bijvoorbeeld aan deelname aan het Parijs-akkoord, het lidmaatschap van de Wereld Gezondheid Organisatie en de bouw van de muur bij Mexico. Aanvullend zien de executive orders vooral op het aanpakken van de Coronacrisis. Hoewel ‘executive orders’ gemakkelijk kunnen worden uitgevaardigd kennen ze natuurlijk beperkingen. Om echt stappen te zetten om de economie te stimuleren of immigratie regelgeving te veranderen is wetgeving nodig.
Figuur 2: 'Ececutive Orders' van Biden onderverdeling naar onderwerp
Bron: Eigen bewerkingen op basis van informatie verkregen van de website van het witte huis (25 januari 2021)
Ook op wetgevend vlak is de Biden administration voortvarend aan de slag gegaan. Er staan twee grote wetsvoorstellen klaar. Een ziet op het ondersteunen van de Economie: ‘The American Rescue Plan’. De ander op het altijd gevoelige dossier van immigratie: The U.S. Citizenship Act of 2021. Voor grote wetgevende projecten is de macht van de President een stuk kleiner. Voor goedkeuring is instemming nodig van het Huis en de Senaat. In de Senaat geldt (in de praktijk) bovendien dat 60 van de 100 senatoren het voorstel moeten steunen. Beide wetgevende voorstellen zijn erg controversieel voor de Republikeinen.
Het voorstel voor verdere stimulering wordt door de Republikeinen gezien als veel te groot, met als resultaat vooral een hogere staatsschuld. Tot nu toe heeft de VS al maatregelen genomen ter grootte meer dan 3 biljoen dollar, ruim 15 % van het BBP (waaronder de ‘Cares Act’ van 2.2 biljoen dollar en de eind 2020 overeengekomen verdere stimulering van 900 miljard dollar). De ARP doet daar met 1.9 biljoen (ongeveer 10% BBP) nog een behoorlijke schep bovenop. Hoewel Republikeinen bepaalde onderdelen van het pakket kunnen ondersteunen is de totale grootte van het pakket voor de Republikeinen simpelweg te groot. Onderstaand een onderverdeling van de verschillende elementen uit het nieuwe voorstel.
Figuur 3: Bidens voorstel voor verdere stimulering van de economie
Bron: Eigen bewerkingen op basis van data van The Committee for a Responsible Federal Budget
Het voorstel voor het veranderen van het immigratiebeleid geldt tevens als zeer gevoelig voor de Republikeinen. Het betekent een wereld van verschil met de agenda van de vorige President. Een belangrijk onderdeel van de wet maakt het mogelijk dat jonge migranten (zogenaamde ‘dreamers’) Amerikaans staatsburger kunnen worden. Ook voor overige ongedocumenteerde immigranten moet het uiteindelijk mogelijk worden om Amerikaans staatsburger te worden. Verder moet het makkelijker worden voor kinderen uit Centraal-Amerika om asiel aan te vragen in de VS.
Het is overduidelijk dat President Biden en zijn team weten hoe de hazen lopen in Washington. Die ervaring zorgt ervoor dat in de eerste zeven dagen al direct veel werk is verzet. De vraag is welke impact de voortvarende aanpak van Biden heeft op zijn andere doelstelling: het verenigen van een verscheurd land. Door het roer radicaal om te gooien dreigt een nadelig effect van nog grotere tegenstellingen tussen Democraten en Republikeinen. De President kan bovendien - als de Senaat niet instemt met zijn plannen – zijn plannen via een omweg toch proberen door te drukken. Een van de manieren is de stemprocedure in de Senaat aan te passen, dit wordt ook wel de nucleaire optie genoemd. De facto betekent dit het afschaffen van de zogenaamde ‘filibuster’ (het eindeloos rekken van het bespreken van een wetsvoorstel waardoor het nooit tot en stemming komt). Een andere mogelijkheid is om bepaalde onderdelen van de stimuleringsmaatregelen onder te brengen in een zogenaamde ‘Reconciliation Bill’. In beide gevallen worden de Republikeinen buitenspel gezet. Dit heeft uiteraard niet de voorkeur met het oog op het verenigen van het land.
Normaalgesproken maak je na 7 dagen nog geen balans op. De voortvarendheid waarmee Biden aan de slag is gegaan is een goede reden om hier een uitzondering voor te maken. Er lag een plan klaar en dit wordt in sneltreinvaart uitgevoerd. Of hij ook zijn doelen bereikt en effectief blijkt te zijn is nog afwachten. Laten we over 100 dagen eens zien waar we dan staan.