Groei Amerikaanse economie vierde kwartaal bescheiden

Jonathan van der Heijden: 28 Januari, 2021

In het kort

• De Amerikaanse economie is in het vierde kwartaal gegroeid met 1% t.o.v. het derde kwartaal. Met deze groei ligt de economie nog steeds onder het niveau van voor de Corona-crisis.
• De particuliere consumptie lijkt in 2020 het sterkste hersteld te zijn, maar onderliggend is er een groot verschil tussen consumptie van goederen en diensten. Tot nu toe hebben Amerikanen hun inkomen vooral gebruikt om goederen te kopen. De uitgaven aan bijvoorbeeld elektronica en meubels ligt fors hoger dan voor de crisis. Voor diensten geldt precies het omgekeerde. Veel restaurant, hotels en contactberoepen zagen een flinke daling van hun omzet.
• Alle macro-economische ontwikkelingen wijzen op een afzwakking van het herstel. Positief is dat verdere budgettaire stimulering de economie in de eerste helft van 2021 zal ondersteunen. Desalniettemin, is het niet de verwachting dat de Amerikaanse economie dit jaar nog zal terugkeren naar het niveau van voor de crisis. De belangrijkste kracht van de Amerikaanse economie – de consumptie – zal pas echt weer aantrekken als de Corona-pandemie onder controle is. Pas dan kunnen consumenten weer echt geld uitgeven aan diensten.
• Het beste economische beleid is dan ook opschalen van vaccineren, gecombineerd met gericht steun geven aan huishoudens en bedrijven die hard zijn geraakt door de Corona-crisis. Met het gespaarde bedrag van de gemiddelde Amerikaan ligt een sterke groei eind 2021 in het vooruitzicht.

Economische ontwikkelingen 2020

Na een sterk herstel in het derde kwartaal lijkt de Amerikaanse economie zich nu in een gematigder tempo te herstellen van de Corona-crisis. De economie is in het vierder kwartaal met 1% gegroeid d.o.v. het derde kwartaal (wat overeenkomt met 4% geannualiseerd). Deze groei is in lijn met wat economen hadden verwacht. De groei is voornamelijk te danken aan een verder herstel van de private investeringen. Voor de Amerikaanse economie is echter de consumptie van huishoudens de belangrijkste component. De groei van de consumptie vlakte de afgelopen maanden behoorlijk af en draagt beperkt bij aan de groei van de economie in het vierde kwartaal. Met de daling van de consumptie neemt de negatieve bijdrage van de netto export wel iets af.

Figuur 1: Ontwikkeling Amerikaanse economie (groei)

Bron: Figuur o.b.v. FRED database

De Amerikaanse economie ligt nog steeds onder het niveau van voor de Corona-crisis. Er lijkt echt sprake van een herstel in de vorm van een omgekeerde wortel (√). Na een sterke daling van de economie in het derde kwartaal volgde een flink (maar kleiner) herstel in het derde kwartaal. Nu lijkt de economie zich vooral te stabiliseren en zet het herstel niet door. Dit patroon zie je terug als je kijkt naar alle belangrijke macro-economische ontwikkelingen. Bijvoorbeeld als je kijkt naar de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, de ontwikkeling van de consumptie en de ontwikkeling van de productie.

De particuliere consumptie lijkt tot nu toe het sterkste hersteld te zijn, maar onderliggend is er een groot verschil tussen consumptie van goederen en diensten. De consumptie ligt dicht bij het niveau van voor de crisis. Dit is vooral te danken aan het stimuleringspakket, waarbij Amerikanen direct een geldbedrag uitgekeerd kregen. Sterker nog, het totale beschikbaar inkomen van Amerikaanse huishoudens ligt hoger dan voor de crisis. Tot nu toe hebben Amerikanen hun inkomen vooral gebruikt om goederen te kopen. De uitgaven aan bijvoorbeeld elektronica en meubels ligt fors hoger dan voor de crisis. Niet gek natuurlijk als huishoudens meer dan ooit thuis zitten. Voor diensten geldt precies het omgekeerde. Veel restaurant, hotels en contactberoepen zagen een flinke daling van hun omzet. Zolang de Corona-pandemie niet onder controle is kunnen Amerikaanse huishouden slechts beperkt geld uitgeven aan dit soort diensten.

Economische vooruitblik 2021

Verdere budgettaire stimulering zal de economie in de eerste helft van 2021 ondersteunen. In het eerste kwartaal van 2021 zal het eerdere overeengekomen pakket van eind december 2020 (rond de 900 miljard dollar) de economie een impuls geven. Het pakket is kleiner dan het eerste pakket (de CARES-act van 2 biljoen dollar), maar desondanks significant. Het volgende pakket is nog onzeker. Er ligt een voorstel voor een aanvullende stimulering van wederom bijna 2 biljoen dollar. Dit lijkt relatief fors en het is de verwachting dat onder druk van de Republikeinen het pakket kleiner zal uitvallen. Desalniettemin valt het te verwachten dat ook in het tweede kwartaal van 2021 de economie verder zal worden gestimuleerd.

Veruit het belangrijkst voor het verdere herstel van de economie zal echter de Corona-pandemie zijn. Voor de Amerikaanse economie is de binnenlandse vraag veruit de belangrijkste component. De ontwikkeling van de Amerikaanse binnenlandse consumptie is nog niet terug op het niveau van voor de crisis. Verder herstel lijkt echter alleen mogelijk als de Corona-pandemie onder controle is. Dit komt doordat de Amerikaanse consument tot nu toe vooral veel van het inkomen heeft uitgegeven aan goederen. Sterker nog, de uitgaven van de Amerikaanse consument aan bijvoorbeeld meubels en electronica ligt nu al ver boven het pre-COVID 19 niveau. Veel verdere groei vanuit deze sectoren valt niet snel te verwachten. Het is vooral de dienstensector – waar de uitgaven nog steeds ruim onder het pre COVID-19 niveau liggen – die voor een sterk verder herstel kan zorgen. Extra budgettaire stimulans biedt hiervoor geen soelaas. Zelfs al zouden Amerikanen geldt hebben en uit willen geven aan dan is dit in veel staten nog niet eens mogelijk. Immers, in veel staten zijn restaurants en hotels dicht of beperkt open. Bovendien wil een deel van de Amerikanen pas weer uit eten gaan of reizen als de pandemie onder controle is.

De uitrol van vaccinaties lijkt recent op stoom te zijn gekomen. De Biden administration heeft een uitgebreid plan om COVID-19 te bestrijden. Het gaat zowel om aanvullende federale aanscherpingen om het aantal Corona-gevallen terug te dringen alsook om zo snel als mogelijk de bevolking te vaccineren. Biden beloofde in zijn eerste 100 dagen 100 miljoen Amerikanen te vaccineren (of 50 miljoen met 2 doses). De afgelopen dagen lag het aantal vaccinaties al ruim boven de 1 miljoen per dag. Deze positieve ontwikkeling heeft geleid tot een naar boven bijgestelde doelstelling van 150 miljoen vaccinaties in 100 dagen. Er bestaan wel zorgen dat er te weinig vaccins zijn. Deze week is echter aangekondigd dat er een extra 200 miljoen vaccins zijn besteld bij Moderna (100 miljoen) en Pfizer (100 miljoen). De nieuwe vaccins worden in de zomer verwacht. Er zou nu eind zomer/najaar voldoende vaccins beschikbaar moeten zijn om 300 miljoen Amerikanen te vaccineren. De andere positieve ontwikkeling is dat gelijk met het vaccineren, het aantal COVID-19 gevallen ook aan het dalen is (maar het aantal COVID-gevallen blijft nog hoog).

Het valt niet te verwachten dat de Amerikaanse economie nog dit jaar groter zal zijn dan voor de crisis. De belangrijkste kracht van de Amerikaanse economie – de consumptie – zal pas echt weer aantrekken als de Corona-pandemie onder controle is. Een eventueel aanvullend stimuleringspakket doet hier niets aan af. Amerikanen lijken de gewenste goederen nu wel te hebben aangeschaft. Naar verwachting zullen huishoudens die geld ontvangen dit vooral gaan sparen. Het is wachten tot zij hun geld weer kunnen uitgeven aan diensten. Het beste economische beleid is dan ook opschalen van vaccineren, gecombineerd met gericht steun geven aan huishoudens en bedrijven die hard zijn geraakt door de Corona-crisis. Met het gespaarde bedrag van de gemiddelde Amerikaan ligt een sterke groei eind 2021 in het vooruitzicht.