Amerikaanse economie weer (bijna) op pre COVID-19 niveau en meer groei ligt in het vooruitzicht. Risico’s zijn er ook: Inflatie en de nationale en internationale schuldpositie.

Jonathan van der Heijden: 29 April, 2021

In het kort

• In het eerste kwartaal van 2021 is de Amerikaanse economie met 6.4% (op jaarbasis) fors gegroeid. De Amerikaanse economie ligt hierdoor bijna weer op het pre COVID-19 niveau. De sterke groei is vooral te danken aan de consumptie van huishoudens. Deze worden met name gedreven door een positieve ontwikkeling van het beschikbaar inkomen en positieve welvaartseffecten.
• Ook in het tweede kwartaal en verder valt er een sterke groei te verwachten. De effecten van de snelle uitrol van vaccinaties zullen vooral vanaf het tweede kwartaal merkbaar zijn. Bovendien zal er wederom een forse stimulering van de overheid plaatsvinden en liggen verdere stimuleringspakketten nog in het vooruitzicht.
• Er zijn echter ook risico’s voor de Amerikaanse economie. Het herstel van de Amerikaanse economie en de aanhoudende stimulering vanuit de overheid kan ontaarden in een opgaande inflatiespiraal. Stijgende rentes vormen bovendien een groot risico voor de fors toegenomen Amerikaanse overheidsschuld. Tot slot heeft ook de Amerikaanse economie als geheel een forse schuld t.o.v. de rest van de wereld. De gemaakte schulden moeten vroeger of later wel worden terugbetaald.

Positieve economische ontwikkelingen en een goed vooruitzicht

De Amerikaanse economie ligt bijna weer op het pre COVID-19 niveau. In het eerste kwartaal van 2021 is de Amerikaanse economie met 6.4% (op jaarbasis) fors gegroeid. Door de sterke economische groei ligt het niveau van de Amerikaanse economie alweer bijna op het niveau van voor COVID-19 (figuur 2). Dit is sneller dan economen hadden verwacht. De drijvende kracht achter het herstel is de consumptie van Amerikaanse huishoudens. De overige componenten hadden in het eerste kwartaal bijna geen significante bijdrage aan de economische groei (figuur 1).

De ontwikkeling van het beschikbaar inkomen zorgt voor de forse groei van de Amerikaanse consumptie. Doorgaans is de ontwikkeling van het beschikbaar inkomen de belangrijkste determinant voor de ontwikkeling van de consumptie van huishoudens. In het eerste kwartaal van 2021 is de werkgelegenheid verder toegenomen en de werkloosheid gedaald (Figuur 3). Een aantrekkende werkgelegenheid draagt bij aan een groei van het beschikbaar inkomen. Een nog sterkere bijdrage aan de ontwikkeling van het beschikbaar inkomen was het in 2020 overeengekomen steunpakket van de overheid. Er valt dan ook een sterke groei van het beschikbaar inkomen te zien in januari 2021 (Figuur 4). In deze maand kregen veel Amerikanen een cheque van de overheid uitbetaald. Ook welvaartseffecten hebben naar verwachting een positieve bijdrage gehad op de consumptie. De beurs brak het eerste kwartaal record op record evenals de huizenprijzen.

De economische vooruitzichten zijn goed. Ook in het tweede kwartaal valt een sterke groei te verwachten. De effecten van de snelle uitrol van vaccinaties zullen vooral vanaf het tweede kwartaal merkbaar zijn. Momenteel heeft ongeveer de helft van de (volwassen) bevolking in ieder geval een eerste prik gehad. Door deze snelle uitrol van vaccinaties hebben veel staten de afgelopen weken de economie verder geopend. Dit is belangrijk omdat tot nu toe de consumptie vooral werd gedreven door de aanschaf van goederen. Doordat winkels, restaurants en andere dienstverleners weer op volle capaciteit kunnen opereren zal ook de consumptie van diensten de groei de komende kwartalen ondersteunen. Daar komt nog eens bij dat er wederom een forse stimulering van de overheid klaarstaat. In het tweede kwartaal zullen huishoudens en bedrijven voor een derde keer steun krijgen van de overheid. Met de aanhoudende consumptie en een toename van de capaciteitsgraad (een indicator voor het meten in hoeverre de productiecapaciteit wordt benut) is het de verwachting dat ook de private investeringen dit jaar weer zullen toenemen. Tot slot heeft President Biden nog eens twee aanvullende stimuleringspakketten aangekondigd. Een Infrastructuurplan (Lees hier mijn analyse van dit plan) en een Familieplan. Het is nog onduidelijk of en in welke vorm deze pakketten zullen worden goedgekeurd.

Maar er zijn ook risico’s voor de Amerikaanse economie.

Het herstel van de Amerikaanse economie en de aanhoudende stimulering vanuit de overheid kan ontaarden in een opgaande inflatiespiraal. Deze kan mogelijk worden beteugeld door een forse stijging van de rente. Zowel de inflatie als de rente op staatsobligaties is de afgelopen maanden toegenomen. De inflatie lag in februari en maart rond de 2.5%, ruim boven de doelstelling van de FED. Hoewel dit vooral kan worden toegeschreven aan de sterke daling van het prijsniveau een jaar geleden is het de vraag of de komende maanden de inflatie weer wat gaat zakken of dat de stimulering van de economie zorgt voor een verdere opwaartse druk van het prijsniveau. In het laatste geval zal de FED vroeger of later de rente moeten gaan verhogen wat een negatief gevolg kan hebben voor de economie.

Stijgende rentes vormen bovendien een groot risico voor de fors toegenomen Amerikaanse overheidsschuld. Door alle stimuleringspakketten is de Amerikaanse overheidsschuld fors toegenomen. Inmiddels bedraagt de schuld van de totale overheid rond de 130% van het BBP. De verdere stimuleringspakketten zullend de schuld naar verwachting verder doen oplopen, in ieder geval op de korte termijn. Bij de huidige lage rentes is deze schuld niet problematisch. Bij een stijgende rente kan de schuld binnen een aantal jaar fors verder toenemen omdat de rentekosten zullen stijgen.

Niet alleen de overheid heeft een schuld, maar ook de Amerikaanse economie als geheel heeft een negatieve internationale investeringspositie als gevolg van de aanhoudende tekorten op de lopende rekening. De flinke toename van de consumptie van de Amerikaanse overheid en huishoudens hebben deze schuldpositie de afgelopen maanden alleen maar verder doen toenemen (lees hier waarom de Amerikaanse schuldenberg goed in de gaten moet worden gehouden).