Niet alleen Nederlandse huishoudens zijn financieel kwetsbaar als gevolg van COVID-19

Naar aanleiding van de Coronacrisis hebben de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en het Centraal Plan Bureau (CPB) onderzocht in hoeverre Nederlandse huishoudens na een inkomensverlies in de financiële problemen komen (klik hier voor het rapport). Hieruit komt naar voren dat ruim 100.000 huishoudens na verlies van werk binnen een half jaar hun maandlasten niet meer kunnen dragen. Ruim 70.000 huishoudens komen na hooguit drie maanden mogelijk al in de problemen. Ook in de Verenigde Staten, waar het sociale vangnet minder groot is, zijn huishoudens financieel kwetsbaar voor de gevolgen van de Coronacrisis. Waar het in de Nederlandse economie nog vooral gaat over een geleidelijk oplopende werkloosheid is de werkloosheid in de VS direct fors opgelopen. Het beeld uit de VS kan dan ook mogelijk als voorloper worden gezien van wat Nederland nog deels te wachten staat.

Het Amerikaanse bureau voor de statistiek (US Census Bureau) heeft naar aanleiding van de Coronacrisis een aantal experimentele vragenlijsten ontwikkeld om sneller de impact van de Coronacrisis te kunnen meten. Deze vragenlijsten kennen een hogere mate van onzekerheid (de steekproef is bijvoorbeeld zeer beperkt), maar geven toch een interessant beeld in hoeverre de coronacrisis Amerikaanse huishoudens nu al raakt. Een van de vragen is in hoeverre Amerikanen tijdens de Coronacrisis in de afgelopen 7 dagen problemen hebben gehad om hun gewoonlijke uitgaven te betalen. Op basis van de antwoorden op de vragenlijst is de inschatting dat van de grofweg 250 miljoen Amerikaanse volwassenen, ruim 32 miljoen Amerikanen aangeeft het zeer moeilijk te vinden om hun gewoonlijke uitgaven te kunnen doen, terwijl er ook een grote groep is die het enigszins of een klein beetje moeilijk heeft om de gewoonlijke uitgaven te betalen (zie figuur 1).

Figuur 1: Moeite om dagelijkse uitgaven tijdens de Coronacrisis te betalen

Bron: Figuur o.b.v. data van het US Census Bureau

Er is een aantal mogelijkheden om bij een inkomensverlies, zoals door werkloosheid, toch je gewoonlijke uitgaven te kunnen blijven doen. Bijvoorbeeld door spaargeld te gebruiken, door het ontvangen van een uitkering of gebruik te maken van de stimuleringshulp van de overheid. In sommige gevallen kan het echter niet anders dan geld te lenen. Bij het beantwoorden van de vraag welke financieringsbronnen de afgelopen 7 dagen zijn gebruikt om de noodzakelijke uitgaven te kunnen voldoen konden meerdere financieringsbronnen worden opgegeven. Uit de antwoorden op de vragenlijst komt naar voren dat veel van alle Amerikanen moeten terugvallen op leningen. In veel gevallen gaat het hier om leningen bij financiële instellingen. Een grote groep van naar schatting 26 miljoen Amerikanen leent (ook) echter van familie en vrienden (zie figuur 2). Voor deze groep zullen de financiële problemen zich alleen maar verder opstapelen. Onder het huidige Amerikaanse steunpakket is het ook mogelijk gemaakt om geld dat gespaard is voor je pensioen op te kunnen nemen. Als van deze mogelijkheid gebruik wordt gemaakt verplaatst het probleem zich naar de toekomst toe. Het is te hopen dat de flexibiliteit van de Amerikaanse arbeidsmarkt ervoor zorgt dat de snel opgelopen werkloosheid tijdelijk is en niet (deels) structureel.

Figuur 2: Middelen die Amerikanen gebruiken om dagelijkse uitgaven tijdens de Coronacrisis te betalen

Bron: Figuur o.b.v. data van het US Census Bureau